Şimdi gelin, “Biz kimiz?” ve “İnsan ilişkilerinde hangi nefis mertebesindeyiz?” sorusunu yanıtlamaya ve kendimizi tanımaya çalışalım:

Kişi kendini tanımak; kötülüklerden arındırıp, iyiliklere alıştırmakla mükelleftir. Çünkü“Nefsini bilen, Rabbini de bilecektir.” Herkes kendi bedeninde ve benliğinde tezahür ve tecelli eden Rahmani-vicdani duyguları ve şeytani dürtüleri fark ederek, Hak’ka (doğruya ve hayırlıya) tabi olup, Bâtıl’a (yanlışa ve zararlıya) tepki gösterip terk etmedikçe, olgunluk mertebesine erişemeyecektir. İşte aşağıdaki soruların yanıtları, kendi ayarımızı ve ahlâkımızı yansıtan verilerdir.

1- İlişkilerinizde neye önem verirsiniz?

a) İnsan ilişkilerimde; siyasi ve iktisadi çıkarlarımı, üstün sosyal statü ve sıfatımı özellikle gözetirim.

b) Herkesin temel insan haklarına saygı duyar, ilişkilerimde imani ve insani ölçülere öncelik veririm.

c) Değişen durumlara ve o anki ruh dünyama uygun hareket ederim.

d) Her halükârda, başkalarını kendime tercih eden duygusal birisiyim.

2- Dostlardan ve genelde hayattan ne beklersiniz?

a) Daha rahat ve konforlu yaşamak, şöhret ve etiket sahibi olmak ve dostlukları buna göre oluşturmak isterim.

b) Asıl gayem ve gayretim, ahiret hayatı ve Allah rızası içindir. İlişkilerimde Kur’ani ve vicdani esaslar geçerlidir.

c) İnsani ve İslami amaçlar güttüğümü gösterir ama nefsi ve dünyevi hesaplar güderim.

d) İyi niyetimi ve safiyetimi herkes istismar eder, kullanılır ve bir kenara itilirim.

3- En çok nelere üzülmektesiniz?

a) Bana yarasın diye emek verdiğim kişilerin nankörlük etmesine ve ayrılıp gitmesine çok içerlerim.

b) Çevremdekilerin Hak’tan ve hayırdan ayrılmasına, manevi zarara ve israfa uğramasına teessüf ederim.

c) İçimden: “Bana yararı devam ediyorsa, Dünyası da ahireti de yıkılsın, boş ver!” derim.

d) Başkalarının derdine yanmaktan ve problemleriyle uğraşmaktan, kendimi düşünmeye fırsat bulamayan bir psikolojiye sahibim.

4- Arkadaş veya aile çevresinde konuşkan bir kişi misiniz?

a) Düşünce ve tecrübelerime güvendiğim için, onları her fırsatta çevremdekilere aktarmam gerektiğini düşünür ve sonuçta bir toplulukta en çok konuşan kişi ben olurum.

b) Beni dinleyen kimselerle konuşmaktan hoşlanırım, fakat konuştuğum kadar dinlemeye de önem veririm.

c) Moralim düzgünse, insanlarla sohbet etmekten çok hoşlanırım. Fakat sıkıntılıysam, ağzımı bıçak açmaz birisiyim.

d) Başkalarının fikirlerine, kendiminkinden daha çok önem verdiğim için; konuşmaktan çok, dinlemeyi tercih ederim.

5- Konuşurken veya dinlerken karşınızdaki kimsenin gözlerine bakabilir misiniz?

a) Konuşurken karşımdakinin gözlerinin içine bakar ve karşımdaki de aynı şekilde davranmazsa çok sinirlenirim.

b) Karşımdakine sevgiyle ve gülümseyerek bakarak, dinlediğimi belli etmeye özen gösteririm.

c) Kendimi iyi hissetmiyorsam, dikkatim dağınık olur; ne kadar istesem de karşımdakini ilgiyle dinleyemem, bu da bakışlarımdan kendimi ele verir.

d) Ben konuşurken karşımdakine pek fazla bakamam, fakat karşımdakini dinlerken bakmaya gayret ederim.

6- Arkadaşınızla bir yerde buluşacaksınız, fakat arkadaşınız söz verdiği saatte gelmediyse, nasıl bir tepki verirsiniz?

a) Böyle bir hususta mazeret kabul etmez, yeteri kadar önem vermediği için geç geldiğini düşünür ve kızgınlığımı sözle de dile getiririm.

b) Önce arkadaşlarımın konuşmasını bekler, geç kalma sebebine göre tepki gösteririm.

c) Genellikle fazla mesele etmem, fakat sıkıntılıysam böyle bir davranışında ilk anda kızgınlığımı belli ederim.

d) Sebep ne olursa olsun, karşımdakinin üzülmesini istemem ve ona teselli veririm.

7- Çalıştığınız yerdeki iş arkadaşımız o gün oldukça durgunsa, bunu nasıl değerlendirirsiniz?

a) Davranışlarının bana karşı alınmış bir tavır olabileceğini düşünür, fakat fazla üzerinde durmamayı yeğlerim.

b) Arkadaşımla uygun bir ortamda yalnız olarak konuşup, bir sıkıntısının olup olmadığını öğrenmeye yönelirim.

c) Çevremdekilerin durgun veya neşeli olup olmadıklarını pek fark etmem ve ilgilenmem.

d) Arkadaşımı üzecek bir şey yapıp yapmadığımı düşünmek beni çok etkiler. Bunu doğrudan da soramaz, öğrenmek için değişik yollar denerim.

8- Komşunuzdan uygunsuz bir saatte gürültü geliyorsa, aşağıdakilerden hangisini yapmayı tercih edersiniz?

a) Hemen kapısına gider ve bu davranışın âdâb-ı muaşeret kurallarına hiç uymadığını söylerim.

b) Gürültü çok aşırı değilse, o gün tahammül eder, daha sonra komşumla görüştüğümüzde sohbet arasında rahatsız olduğumu uygun bir şekilde dile getiririm.

c) Genellikle başım çok ağrır ve gürültüye tahammül edemem. Bunun için de kapısına gider ve kibar bir dille rahatsız olduğumu söylerim.

d) Komşumu üzmek istemediğimden, gürültüden rahatsız olduğumu belli etmeden sabrederim.

9- Arkadaşınız sizi bir hususta eleştirdiğinde ne hissedersiniz?

Devamını okumak için tıklayınız.